แคว้นโบราณในดินแดนไทย : แคว้นทราวดี

แคว้นทราวดี

           ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 12 เป็นต้นมา เริ่มมีหลักฐานที่แสดงให้เห็นพัฒนาการจากบ้านเมืองหรือเมืองไปสู่การเป็นแคว้น โดยบางเมืองพัฒนาขึ้นมาจนมีความสำคัญและมีบทบาทในฐานะศูนย์กลางทางการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมเหนือกว่าเมืองอื่นๆ ที่อยู่รายรอบ จึงทำให้เกิดแคว้นต่างๆ มากมายเกิดขึ้นและล่มสลายลงไป แต่แคว้นที่มีความสำคัญของไทยมีดังต่อไป
นี้

          ทราวดีเป็นแคว้นโบราณที่ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมอินเดีย เจริญรุ่งเรืองบริเวณภาคกลางของไทยและแผ่อิทธิพลไม่อย่างกว้างขวาง ลักษณะชุมชนโบราณที่ได้รับอิทธิพลวัฒนธรรมทราวดี ปรากฏขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 11-12 ทางฝั่งตะวันตกของลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา สันนิฐานว่ามีเมืองเก่า คือ อู่ทอง และนครีชัยศรีโบราณเป็นศูนย์กลางการปกครองและวัฒนธรรมในช่วงแรก นอกจากนี้ยังมีเมืองโบราณกระจัดกระจายตามลุ่มแม่น้ำหลายสาย เช่น เมืองคูบัว ราชบุรี ในบริเวณลุ่มแม่น้ำแม่กลอง เมืองศรีเทพ เพชรบูรณ์ ในบริเวณลุ่มแม่น้ำป่าสัก กลุ่มเมืองเหล่านี้สามารถจะติดต่อกับทะเลได้สะดวก มีชาวต่างชาติ เช่น จีน อินเดีย เปอร์เซียและอาหรับ นำเรือเข้ามาค้าขายและตั้งถิ่นฐานชั่วคราวและยังสามารถติดต่อกับเมืองภายในทางน้ำได้ นอกจากนี้ยังติดต่อกับคาบสมุทรทางตอนใต้ ลุ่มน้ำบริเวณนี้มีพื้นดินอุดมสมบูรณ์ทำให้ผู้คนที่อยู่ดินแดนภายในที่ไกลจากฝั่งริมแม่น้ำได้อพยพเข้ามาตั้งหลักแหล่งทำมาหากิน

          การติดต่อค้าขายกับคนต่างบ้านต่างเมืองโพ้นทะเล ทำให้เมืองบริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาไดรับวัฒนธรรมจากชาติต่างๆ มี่เข้ามาติดต่อค้าขาย หรือมีความสัมพันธ์ด้านอื่นด้วย เช่น จากผู้ที่มาจากอินเดีย ชาวเมืองในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาได้รับเอาพุทธศาสนานิกายต่างๆ แบบแผนการปกครอง ศิลปวัฒนธรรมมาประยุกต์เข้ากับศิลปะพื้นเมือง การรับนับถือพุทธศาสนามีส่วนส่งเสริมให้เกิดความศรัทธาต่อพระมหากษัตริย์ มีการแบ่งประชาชนเป็นชนชั้นปกครองและชนชั้นที่อยู่ภายใต้การปกครอง รวมทั้งมีการนำภาษาบาลีและภาษาสันสฤตมาใช้ ศาสนาพุทธนิกานเถรวาทเป็นศาสนาที่ได้รับความนิยมมากในแคว้นนี้ มีการรับเอาศิลปะของอินเดียมาผสมผสานกับความเชื่อพื้นฐานของท้องถิ่นและพยายามพัฒนาเป็นลักษณะเฉพาะของตนเอง เรียกว่า ศิลปะสมัยทราวดี

          ศิลปะสมัยทราวดีที่สำคัญ ได้แก่ วงล้อพระธรรมจักรและกวางหมอบ (หมายถึงพระพุทธเจ้าประทานปฐมเทศนา ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เมืองพาราณสี ประเทศอินเดีย) พบที่นครชัยศรี จังหวัดนครปฐม และพุทธรูปศิลาท่าประทับนั่งห้อยพระบาท ศิลปะสมัยทราวดีที่ปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม เป็นต้น

          ลักษณะเด่นของแค้นที่ได้รับอิทธิพลวัฒนธรรมจากทราวดี คือ เอกลักษณ์ทางศิลปะที่งดงามและการวางผังเมือง เช่น เมืองอู่ทอง เมืองคูบัว และเมืองศรีเทพ

          ความเสื่อมสลายของทราวดี

         โดยสรุปสันนิษฐานว่า เกิดการเผยแพร่อิทธิพลของขอมสมัยพระนครในดินแดนภาคอีสานและภาคกลางของไทยช่วงพุทธศตวรรษที่ 16

วิดีโอสารคดี จากกลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ กรมศิลปากร

แคว้นโบราณในดินแดนไทย : แคว้นละโว้

แคว้นโบราณในดินแดนไทย : แคว้นลังกาสุกะ

แคว้นโบราณในดินแดนไทย : แคว้นตามพรลิงค์